• Создано: 03.06.2024
• Обновлено: 03.06.2024
• Прочитано: 1352

Innovatsion loyihalar – taraqqiyot garovi

Har bir davlatning iqtisodiy salohiyatini butun dunyoga namoyon etadigan korxonalari bo‘ladi. Shu ma’noda, 2-gidrometallurgiya zavodi mustaqil O‘zbekistonning faxridir. Korxonada ishlab chiqarilayotgan oltinning oliy sifatliligi xalqaro tashkilotlarning yuksak darajadagi e’tirofiga sazovor bo‘layotganligi shunday deyishga to‘la asos beradi.

Fikrimizning isboti shuki, 1994-yilda London quymalar bozori Arbitraj laboratoriyasi tomonidan 2-gidrometallurgiya zavodi oltiniga optimal mahsulot maqomi berildi. Oradan to‘rt yil o‘tgach, Tokio sanoat mahsulotlari birjasi ham Navoiy kon-metallurgiya kombinati oltinining yuqori sifatini tasdiqlaydi.

Ayni kunlarda zavod tashkil topganligining 55 yilligi nishonlanmoqda. Ahil jamoa qutlug‘ sanani munosib mehnat sovg‘alari bilan qarshi olayapti. Korxonada ma’danni qayta ishlash bo‘yicha joriy yilning to‘rt oylik rejasi 102,8 foizga, tayyor mahsulot ishlab chiqarish rejasi 104,2 foizga bajarildi. Bunda, ma’dan tayyorlash sexi maydalovchisi Sayfi Jumayev, maydalash sexi tegirmon mashinisti Zokir Boltayev, sorbsiya va regeneratsiya sexi apparatchisi Hikmat Ro‘ziyev, quyultirish sexi pult operatori Roza Bobomuratova, tayyor mahsulotlar sexi ta’mirlovchi-chilangari Sobirjon Tursunov, chiqindini tashish, joylashtirish va aylanma suv ta’minoti sexi elektrgazpayvandlovchisi Melis Mavlonov, ohaktosh kuydirish sexi apparatchisi Obidin Boboyarov, ta’mirlashmexanika sexi ta’mirlovchi-chilangari Dilmurod Bobomurotov, elektr ta’mirlash uchastkasi elektrmontyori G‘ayrat Ikromov, zavod markaziy laboratoriyasi laboranti Lyudmila Yevseyeva va shu bilan birga, korxonaning har bir a’zosining munosib hissasi bor albatta.

Mustaqillik davri, ayniqsa so‘nggi yillar 2-gidrometallurgiya zavodi, uning ahil jamoasi, malakali mutaxassislari, ishchi-xizmatchilari uchun ma’danni qayta ishlash, tayyor mahsulot ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini oshirish, iqtisodiy samaradorlikka erishishda yuksalish davri bo‘layapti. Korxonada ma’danni qayta ishlash hajmini bosqichma-bosqich oshirib borish maqsadida, “2-gidrometallurgiya zavodining qayta ishlash quvvatlarini kengaytirish” loyihasi doirasida to‘rtta tegirmon bloki, boshqacha aytganda, oltin saralash korxonasining ikkinchi navbati ishga tushirildi. Shuningdek, ikki oy muddatda qurilish-montaj va o‘rnatish ishlari amalga oshirilib, ishga tushirilgan, barabanning hajmi 140 kubometr bo‘lgan 73-sonli sharli tegirmon zavodda soatiga qo‘shimcha tarkibida qimmatbaho metall bo‘lgan 160 tonna, yil davomida 1,4 million ming tonna ma’danni qayta ishlash imkonini berayapti. Mahalliylashtirilgan tarzda birinchi bor ana shunday tegirmon ishlab chiqarilishi natijasida 2 million AQSh dollaridan ortiq valuta mablag‘i tejalishiga erishildi.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida mahsulot ishlab chiqarish samaradorligini oshirish muhim ahamiyat kasb etadi. Navoiy kon-metallurgiya kombinati bo‘linmalarida joriy qilinayotgan innovatsion loyihalar korxonalarning barqaror ishlashini ta’minlash, mahsulotlar raqobatbardoshligini oshirishga yo‘naltirilganligi bejizga emas. Ma’lumki, qayta ishlash majmuasi bo‘linmalarida ma’danni maydalash jarayoni serxarajat bo‘lib, ma’danni qayta ishlash tannarxining asosiy qismini tashkil etadi. Ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini oshirish barobarida xarajatlarni kamaytirish uchun ushbu jarayonlarni takomillashtirish innovatsion faoliyatdan kuzatilgan maqsad-muddaodir. Katta miqdordagi ma’danni qayta ishlash nazarda tutilayotganligini hisobga oladigan bo‘lsak, xarajatlarni kamaytirish imkonini beradigan har qanday o‘zgarish qo‘shimcha daromad olib kelishi turgan gap. 2-gidrometallurgiya zavodi singari ulkan ishlab chiqarish korxonasida bunday innovatsion yechimlarni joriy qilish yuqori unumdorlikni kafolatlaydi. Kombinat rahbariyati tomonidan ishlab chiqilgan innovatsion loyihalar doirasida joriy yilning 25 yanvar kunida zavodning maydalash sexida amaldagi tegirmonlar negizida nisbatan kamchiqim bo‘lgan eksprimental blok ishga tushirildi. Mazkur blokda tadqiqot ishlarini o‘tkazish turli o‘lcham va kattalikdagi ma’danni maydalash samaradorligini yuz foiz aniqlik bilan o‘rganishga yordam beradi.

Zavod tarixi taraqqiyot bosqichlari ko‘p jihatdan aynan maydalash sexi samaradorligiga bog‘liqligini ko‘rsatib turibdi. Dastlabki davrda tegirmonlarni kapital va joriy ta’mirlashni optimallashtirish, me’yordan ortiq va favqulodda to‘xtashlarning oldini olish, uskunalardan foydalanish ko‘rsatkichini oshirish, avtomatlashtirish tizimini joriy etish, tegirmon futirovkalari tuzilishi va materialini, maydalash texnologik tuzilmasini takomillashtirish hisobidan samaradorlikka erishilgan. Keyingi uch-to‘rt yilda maydalashning ikkinchi bosqichida nasoslarni samaraliroq rusumdagilariga almashtirish, qo‘shimcha gidrosiklon qurilmalarni o‘rnatish yo‘li bilan yigirma oltita tegirmon bloklari modernizatsiya qilindi. Natijada zavodda qo‘shimcha tegirmon o‘rnatmasdan, ma’danni qayta ishlash yillik hajmini ikki million tonnadan ortiqqa oshirishga muvaffaq bo‘linayapti. Taraqqiyotning zamonaviy bosqichida zavodning qayta ishlash quvvatlarini kengaytirish loyihasi doirasida yuqori hajm va quvvatga ega 5 ta tegirmon bloklarini qurish va korxonaning yillik qayta ishlash ko‘rsatkichini 50 million tonnagacha yetkazish nazarda tutilgan edi. Maydalashning takomillashgan tuzilmasini qo‘llanish va o‘z vaqtida kiritilgan foydali tuzatishlarning samarasi o‘laroq bitta tegirmon blokini qurish zaruriyatidan voz kechildi.

Kombinat, kon boshqarmasi hamda zavod mutaxassislarining yuksak kasbiy mahorati, salohiyatining yorqin nishonasi bo‘lgan bunday ishlanma tufayli loyihaga ketadigan xarajatlar qisqardi. Yana bir muhim raqamga e’tiboringizni qaratmoqchiman: zavodning bugungi yillik qayta ishlash ko‘rsatkichi 51,7 million tonnani tashkil etmoqda.

2-gidrometallurgiya zavodi ishga tushirilganidan buyon har yili bir marta 3 kunga – 72 soatga rejali to‘xtatilar edi. Bu esa tayyor mahsulot ishlab chiqarishda yo‘qotishlarga, Navoiy kon-metallurgiya kombinatining boshqa bo‘linmalaridan ishchi kuchi va texnika vositalarining jalb qilinishiga sabab bo‘lardi. Kombinat bosh direktori Q.Sanaqulov bundan sakkiz yil muqaddam mutaxassislar oldiga zavodni to‘xtovsiz ta’mirlash yuzasidan tashkiliy-texnik tadbirlarni ishlab chiqish vazifasini qo‘ydi. Korxonada tayyor mahsulot ishlab chiqarishning yuksak maromini ta’minlashga qaratilgan bu muhim vazifani bajarish uchun zavodning havo quvurlari, texnik suv, aylanma suv, bo‘tana o‘tkazgichlari, nasos sorbsiyasi, bo‘tana taqsimlagichlari va chiqindi zumflari kabi texnologik birliklarida boqichma-bosqich modernizatsiyalash ishlari amalga oshirildi.

Eksperimental blokning barcha texnologik moslamalari Navoiy mashinasozlik zavodida mahalliylashtirildi. “МШЦ 55x75” rusumli tegirmonni tayyorlashda ikkilamchi metall materiallardan foydalanildi. Bundan tashqari, zaruriy qismlar NMZda seriyali ishlab chiqarilishi xarajatlarni tejashga xizmat qilmoqda. Istiqbolli innovatsion loyihalarning dadil qo‘llanilishi 2-gidrometallurgiya zavodida ma’danni qayta ishlash, mahsulot tayyorlash ko‘rsatkichlarini oshirish, xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, butun korxonaning taraqqiyotini ta’minlamoqda.

Nizomiddin SADRIDDINOV,

“Konchilar hayoti” gazetasi muharriri.